AFSCHEID. Paul de Wispelaere (1928-2016) "De toekomst is een verhaal zonder slot.. dat voorlopig eindigt midden in een zin"

Boeken hebben iets van mensen, merk ik, als ik vanochtend de werken van Paul de Wispelaere uit het rek neem, toen ik het nieuws over zijn overlijden vernam. Het is een hele tijd geleden dat ik erin las. Het Verkoolde Alfabet, De Broer van Sartre, Mijn Huis is Nergens Meer, Bar en Bizar, Een Dag op het Land, En de Liefste Dingen nog verder, Tussen Tuin en Wereld, staan er al lang bewegingloos, in de buurt van Marc Didden en Leon de Winter. In de bib staan zijn boeken allicht dichterbij Tommy Wieringa. De boeken kraken als ik ze opensla, de ruggen komen los van de te goedkope lijm die uitgeverijen indertijd gebruikten. Behalve de rug van Het Verkoolde Alfabet, een lijmloos boek in de onvolprezen Privé Domein-reeks
Vermoedelijk ontdekte ik Paul de Wispelaere zijn boeken in 1992, toen Het Verkoolde Alfabet verscheen. De overige uitgaven, waarvan sommige van voor 1992 dateren, zijn hier pas later gearriveerd, zie ik op de aantekeningen.
De boeken dragen sporen van intense lectuur: onderstrepingen, aanmerkingen en getormendeerde ruggen. Ik hield van zijn werk en ik vermoed dat we in de knipselbakken talloze interviews hebben verzameld uit die jaren negentig.

Ik herinner mij foto's van Paul de Wispelaere op een zolderkamer van een boerderijhuis, aan een schrijftafel voor een dakvenster, omgeven door boeken. Ik was - en ben - helemaal weg van zijn observaties. Niet alleen van de natuur in zijn omgeving, maar ook van zichzelf - soms ongenadig, soms barmhartig,  van zijn liefde voor zijn Ilse, van mensen uit zijn buurt en uit de literaire wereld van toen, zijn confidenties over de boeken die hij las, over hoe geringschattend de wereld met kunstenaars toendertijd omsprong, over de macht van geld en bezit...

Ik grasduin vanmorgen in zijn werken, de boeken, waarin hier en daar nog een knipsel, een restaurantbonnetje, een kattebelletje steken, halen herinneringen naar boven uit mijn jaren negentig.

"Ik zeg haar dat een mens zonder herinnering een vat zonder bodem is. Dat we niet terug kunnen, maar dat iedere stap voorwaarts ook verlies betekent, dat de hele wereld dagelijks verlies lijdt, en dat het een zware zonde is dat te vergeten..." 

schrijft hij in Het Verkoolde Alfabet uit 1992.

Ik blader verder, keer terug en vindt het zonde dat de boeken zo lang zijn dichtgebleven. Alleen, de tijd: krijgen we nog de tijd om alles wat we wilden bijhouden, nog eens te proeven?

"Het gevoel van gemis en onmogelijkheid houdt de boog van het innerlijke leven gespannen. Neem de duizenden boeken waarmee ik me heb omringd en die ik nog vrijwel dagelijks aanvul, zonder ze ooit geheel of gedeeltelijk te kunnen lezen. Ze zijn niet nutteloos, integendeel. Het toenemende besef van wat ongelezen is en zal ongelezen zal blijven, de onstuitbare inkrimping van de tijd, verv De fascinatie van het onbereikbare binnen handbereik..." (Het Verkoolde Alfabet, 1992).
ult mij met tegenstrijdige gevoelens.

We missen een stem zoals die van Paul de Wispelaere, realiseer ik mij bij het terug bladeren. Hoe dacht hij over onze Facebookmanie, over het alomtegenwoordige slogandenken, over het verzengende hype-isme van deze tijd?  Ik vrees dat de auteur vertrokken is uit een wereld die de zijne niet meer was en dat zegt meer over die wereld dan over de auteur.